Sławni ludzie:
wodnik

Virginia Woolf (ur. 25 stycznia 1882 w Londynie, zm. 28 marca 1941 w Rodmell, Sussex), urodzona jako Adeline Virginia Stephen - angielska pisarka i feministka, uważana za jedną z czołowych postaci literatury modernistycznej XX wieku. W okresie między I i II wojną światową była znaczącą postacią w literackim społeczeństwie w Londynie i członkinią Bloomsbury Group. Jej najbardziej znane powieści to: Pani Dalloway, Do Latarni Morskiej i Pokój Jakuba. W młodości w życiu Woolf ciągle przeplatały się choroby, śmierć i szaleństwo. Zanim skończyła dwadzieścia dwa lata, straciła oboje rodziców i siostrę przyrodnią; jako dojrzewająca dziewczyna dwukrotnie przeżywała okresy zaburzeń psychicznych, jako dorosła kobieta przeżyła kilka prób samobójczych. Jak wielu wodników była osobą bardzo wrażliwa, zagubiona, jakby nie z tego świata, jak każdy Wodnik bardzo dotkliwie odczuwała wszelkie niepowodzenia i urazy, żyła przeszłością i nie potrafiła z nią zerwać. Woolf była chyba pierwszą kobietą, która, jako angielskojęzyczna eseistka, zyskała sobie spore grono czytelników, przy czym zajmowała się przede wszystkim trudnościami, jakie wyrastają przed kobietami pragnącymi wypowiadać się publicznie w mowie lub piśmie z osobistej perspektywy. Między dwudziestym a trzydziestym rokiem życia Woolf poświęciła się publicystyce, po trzydziestce zaczęła pisać powieści. Rozwój literacki zbiegł się z jej przynależnością do znanej grupy brytyjskich intelektualistów, która zaczęła być znana jako grupa Bloomsbury. Opublikowała 10 powieści, przy czym Pani Dalloway (1925), w której przedstawiła jeden dzień z życia londyńskiej gospodyni domowej, została uznana za arcydzieło. 28 marca 1941 popełniła samobójstwo topiąc się w rzece niedaleko Monk's House.

Abraham Lincoln (ur. 12 lutego 1809 w hrabstwie Hardin, Kentucky, zm. 15 kwietnia 1865 w Waszyngtonie) – 16. prezydent Stanów Zjednoczonych i zarazem pierwszy, którego zamordowano. Lincoln urodził się w ubogiej rodzinie na amerykańskim pograniczu. Pracował na farmie, był sklepikarzem. Podczas Wojny Czarnego Jastrzębia służył w armii w randze kapitana. Przez jakiś czas mieszkał w Indianie, a następnie przeprowadził się do Illinois, gdzie zaistniał jako utalentowany prawnik. W 1842 r. poślubił wywodzącą się z bogatego domu Mary Todd Lincoln. Przez osiem lat zasiadał w legislaturze stanu Illinois, a w latach 1847-1849 reprezentował go w kongresie. Po wygaśnięciu mandatu powrócił na krótko do pracy adwokackiej, aby ponownie zająć się polityką podczas kryzysu związanego z ustawą o Kansas i Nebrasce. Po pewnym wahaniu wstąpił do upadającej partii Wigów i bez powodzenia ubiegał się o miejsce w senacie z ramienia republikanów. Jak każdy Wodnik był ambitny, nie spoczął na laurach, chciał lepszego życia dla siebie i rodziny i to było jego motorem. Sprzeciwiał się też niesprawiedliwości i rasizmowi, których jako Wodnik nie tolerował. Dlatego też sprzeciwiał się niewolnictwu murzynów. działania. 6 listopada 1860 wygrał wybory prezydenckie, zdobył mniej niż 40% głosów, praktycznie wszystkie z nich w stanach północnych. Południowe stany nie uznały jego mandatu i jego wybór na prezydenta był bezpośrednią przyczyną secesji tych stanów, prowadzącej do Wojny secesyjnej. Lincoln był prezydentem przez prawie cały okres wojny. 19 listopada 1863 roku, podczas uroczystości na cmentarzu poległych pod Gettysburgiem żołnierzy Unii, miała miejsce słynna przemowa prezydenta Lincolna, nazwana później adresem gettysburskim. Lincoln pragnął jak najszybszego zawarcia pokoju i włączenia obywateli obu zwaśnionych stron do odbudowy kraju. Program ów zawarł w swym słynnym drugim przemówieniu inauguracyjnym w marcu 1865 roku. 14 kwietnia 1865 roku Lincoln został postrzelony w Teatrze Forda w Waszyngtonie przez aktora, Johna Wilkesa Bootha, swego zagorzałego wroga, fanatycznego zwolennika Południa. Kula przebiła prezydentowi mózg. Mimo to żył jeszcze około 10 godzin. Nie odzyskał jednak przytomności. Zmarł o godz. 7:22 dnia następnego. Jak się okazało, Booth był szpiegiem zatrudnionym przez Konfederatów.

Galileusz (wł. Galileo Galilei) (ur. 15 lutego 1564 w Pizie, zm. 8 stycznia 1642 koło Florencji) – włoski astronom, astrolog, fizyk i filozof, twórca podstaw nowożytnej fizyki. Urodził się w Pizie. Ojciec Vincenzo Galilei, był muzykiem i handlarzem wełny, matką była Giulia Ammannati. Galileo był najstarszym dzieckiem. Elementarne wykształcenie pobierał w domu rodzinnym, następnie w wieku 11 lat rozpoczął naukę w szkole zakonnej u jezuitów (walombrozjanów) w klasztorze Santa Maria di Vallombrosa (niedaleko Florencji). Gdy w wieku 15 lat zakomunikował ojcu, że chce zostać mnichem - ojciec natychmiast zareagował zabierając go z tego klasztoru. W 1581 roku, w wieku 17 lat rozpoczął studia na Uniwersytecie w Pizie (medycyna, wg życzenia ojca). Studiów tych nie ukończył - bardziej interesowała go matematyka. Dawał prywatne lekcje matematyki we Florencji i Sienie. W roku 1589 został wykładowcą matematyki na uniwersytecie w Pizie. Następnie przeniósł się na Uniwersytet w Padwie, gdzie do roku 1610 wykładał geometrię, mechanikę i astronomię. Galileusz pierwszy systematycznie stosował metodę doświadczalną w badaniu zjawisk przyrody. Od jego czasów wnioskowanie indukcyjne z doświadczeń – które nie jest niezawodne, lecz uprawdopodobniające – zastąpiło teleologię scholastyków jako przewodnią zasadę nauk przyrodniczych. Udoskonalił lunetę, zbudował termoskop i wagę hydrostatyczną a przede wszystkim potwierdził teorię heliocentryczną Kopernika. Jak przystało na wodnika był wizjonerem i zwracał wzrok ku wszechświatowi. Inkwizycja zmusiła go do odwołania swoich poglądów.

Anna Pawłowna Pawłowa, ros. Анна Павловна Павлова (ur. 12 stycznia 1881 r. w Sankt Petersburgu, zm. 23 stycznia 1931 r. w Hadze) – rosyjska tancerka baletowa o międzynarodowej sławie. Jak wiele Wodników była pełna uroku, niezwykle utalentowana i subtelna. W latach 1906–1913 była primabaleriną Teatru Maryjskiego w Petersburgu. Występowała również w zespole Les Ballets Russes Siergieja Diagilewa w Paryżu. W 1914 roku założyła własny zespół baletowy, przez kilkanaście lat występując z nim na scenach niemal całego świata. Jej najbardziej znaną rolą jest Umierający łabędź z Karnawału zwierząt Camille'a Saint-Saënsa. Pawłowa zagrała także główną rolę w amerykańskim filmowym dramacie historycznym The Dumb Girl of Portici (1916). Od nazwiska Pawłowej pochodzi nazwa deseru pavlova, który miał być podobno pierwszy raz przygotowany, gdy tancerka poprosiła o "coś lekkiego". Bardziej niż jakikolwiek Wodnik Anna Pawłowa związana była z ulotną mocą wiatru jak znaki powietrzne. Ludzie uważali, że jest niebiańska, gdyż z taką gracją i delikatnością tańczyła, jakby bujała w obłokach.

Édouard Manet (ur. 23 stycznia 1832 w Paryżu, zm. 30 kwietnia 1883 tamże, pochowany na Cmentarzu Passy) – francuski malarz, jeden z najwybitniejszych malarzy XIX wieku. Urodził się jako pierworodny syn w zamożnej mieszczańskiej rodzinie. Jego ojciec, August Manet, był prawnikiem, pełnił obowiązki szefa gabinetu w Ministerstwie Sprawiedliwości. Matka, Eugenie Désirée Fournier, pochodziła z rodziny arystokratycznej spokrewnionej z szwedzką rodziną królewska (jej ojcem chrzestnym był król Szwecji Karol XIII). W roku 1838 rozpoczął naukę w szkole w Vaugirard, jednakże młody Eduard nie interesował się nauką. Z nadzieją na poprawę w roku 1842 został zapisany przez rodziców do Collège Rollin (jednej z najbardziej renomowanych szkół w Paryżu). Tam Eduard poznał Antonina Prousta, swego późniejszego biografa. Zmiana szkoły nie zmieniła nastawienia Maneta do nauki, jednakże w tym czasie wuj Eduard, Edmund Eduard Fournier, dostrzegł jego talent artystyczny. Wuj udzielał Eduardowi pierwszych lekcji rysunku oraz zabierał go do Luwru. Po latach nauki chciał zaistnieć w środowisku artystycznym i szansą na to miało być zamieszczenie swoich dzieł w Salonie Paryskim. Jako reprezentant znaku Wodnika, biegł myślami za tym co nieznane i niedozwolone, lekceważył konwenanse i ogólnie przyjęte normy. Był prekursorem impresjonizmu i wprowadził tematy wykraczające poza sfery przyjęte ówcześnie. Manet przez kilka ostatnich lat swojego życia cierpiał z powodu powikłań syfilisu, na który zachorował kiedy miał czterdzieści kilka lat. Niedowład kończyn doprowadził do gangreny lewej stopy. Operacja jej amputacji nie przyniosła wyzdrowienia i malarz zmarł 11 dni później, 30 kwietnia 1883 roku. Ceremonia pogrzebowa odbyła się 3 maja 1883 na Cimetiere de Passy w obecności takich znanych osób jak: Emile Zola, Alfred Stevens, Claude Monet, Edgar Degas, Paul Cézanne.

Colette Sidonie Gabrielle (1873-1954), powieściopisarka francuska. Wychowana na burgundzkiej prowincji, jak typowy Wodnik pozostała wrażliwa na uroki przyrody, której piękno odkrywała wraz z matką. Swój pierwszy cykl powieściowy, opowiadający dzieje młodej burgundzkiej dziewczyny przybywającej do Paryża: Klaudyna w szkole, Klaudyna w Paryżu, Małżeństwo Klaudyny i Klaudyna odchodzi, Colette opublikowała pod pseudonimem literackim męża, H. Gauthier-Villarsa (“Willy”). Kolejne utwory wydawała już pod własnym nazwiskiem. Była skandalistą ale jak wiele pań spod znaku Wodnika, wzbudzała sympatię. W pochodzącej z 1911 powieści Włóczęga, stanowiącej pierwsze dojrzałe studium miłości, pisarka odwołała się do osobistych doświadczeń i obserwacji z czasów, gdy występowała na deskach podrzędnych teatrzyków. Jak prawdziwa Pani Wodnik , wolna, niezalezna kobieta, opowiadała swobodnie o swoich doznaniach i uczuciach. Najwybitniejsze dzieła Colette napisała w latach 1920-1930; powstały wówczas: Ulubieniec (1920), Koniec historii Ulubieńca (1926), Zboże na pniu (1923) oraz wspomnienie z dzieciństwa Dom Klaudyny (1922) i Sido (1930) - portret ukochanej matki. Do autobiograficznych powieści należą: Moje terminowanie (1936), Kulisy music-hallu (1913), Narodziny dnia (1928), Paryż z mojego okna (1944), Gwiazda wieczorna (1949) i Niebieskie światło (1949). Osobną grupę w twórczości pisarki stanowią utwory, których bohaterami są rośliny i zwierzęta: Rozmowy zwierząt (1907), Pędy winorośli (1908), Więzienia i raj (1932) i Kotka (1933). W 1935 Colette została członkinią Królewskiej Akademii Belgijskiej, a w 1945 weszła do Akademii Goncourtów, której pod koniec życia przewodniczyła. Feministka, szokowała odwagą, z jaką opisywała swoje erotyczne doświadczenia; stała się legendą jeszcze za życia.

Karol Darwin – ur. 12 lutego 1809 w Shrewsbury, zm. 19 kwietnia 1882 w Downe – angielski przyrodnik, twórca teorii ewolucji, zgodnie z którą wszystkie gatunki pochodzą od wcześniejszych form, autor publikacji, w których przedstawił argumenty na poparcie swej tezy. Darwin uważał, że rozgałęziony schemat ewolucji wynika z procesu, który nazwał doborem naturalnym. Prawdziwość teorii ewolucji została zaakceptowana przez naukowców i dużą część społeczeństwa już za życia Darwina; jednak dopiero po pojawieniu się współczesnej syntezy ewolucji (którą opracowano w okresie od początku lat 30. do końca lat 50. XX wieku) naukowcy powszechnie zgodzili się, że dobór naturalny jest podstawowym mechanizmem ewolucji. W swojej zmodyfikowanej formie odkrycia naukowe Darwina są teorią unifikującą nauki o życiu i wyjaśniającą różnorodność biologiczną.

Juliusz Verne – (ur. 8 lutego 1828 w Nantes, zm. 24 marca 1905 w Amiens) – francuski pisarz, jeden z pionierów gatunku science fiction, nazywany "dziadkiem science fiction". Napisał wiele powieści podróżniczych i fantastyczno-naukowych oraz (co jest mniej znane) powieści historyczne, geograficzne, kryminalne, sztuki teatralne i wiersze. Obecnie jego książki powszechnie zalicza się do literatury dla młodzieży. Ojciec twórcy, Pierre Verne, prowadził kancelarię adwokacką. Młody Juliusz (za namową rodziny, a głównie ojca) studiował w Paryżu prawo, próbował zarabiać na giełdzie, ale nie rezygnował z prób literackich. Po kilkunastu latach różnorodnych, wytrwałych poszukiwań rozpoczął cykl powieści Niezwykłe podróże, które zapewniły mu poczesne miejsce w światowej literaturze. Wydawcą utworów Verne'a był Pierre-Jules Hetzel (następnie syn Jules) publikujący Magasin d’Éducation et de Récréation (Magazyn edukacji i rozrywki). Znanego autora i przedsiębiorczego wydawcę łączyły wieloletnie kontrakty, kilkakrotnie przedłużane. Pisarz został pochowany na cmentarzu La Madeleine w Amiens.

James Dean – (ur. 8 lutego 1931, zm. 30 września 1955) – amerykański aktor filmowy, telewizyjny i teatralny, dwukrotnie nominowany do Oscara. Niedługo po swojej śmierci stał się ikoną popkultury (początkowo w Stanach Zjednoczonych, później także w innych krajach), jak również światowego kina oraz nonkonformistycznej postawy życiowej. Przyczyniła się do tego przede wszystkim rola zbuntowanego nastolatka Jima Starka w filmie Buntownik bez powodu. Pozostałe dwie znaczące produkcje z jego udziałem, Na wschód od Edenu i Olbrzym, chociaż wszystkie powstały w okresie, gdy aktor dopiero zdobywał sławę, umocniły jego status w kulturze masowej, który przypieczętowała nagła śmierć Deana w wieku zaledwie 24 lat. Jest pierwszą osobą, która otrzymała pośmiertnie nominację do Oscara w kategorii najlepszy aktor i jedyną, która otrzymała ją dwukrotnie (kilka osób zdobyło więcej niż jedną pośmiertną nominację, ale w różnych kategoriach).

Vanessa Redgrave – ur. 30 stycznia 1937 w Londynie) – brytyjska aktorka, laureatka Oscara dla najlepszej aktorki w drugoplanowej roli za rolę w filmie Julia, a także laureatka nagrody Emmy i Złotego Globu.. Wielokrotnie nagradzana nagrodami za role teatralne, w tym nagrodę Tony w 2003 r. za rolę na Broadwayu. Jedyna aktorka dwukrotnie nagrodzona główną nagrodą aktorską na Festiwalu Filmowym w Cannes (za Morgan: przypadek do leczenia w 1966 r. i Isadorę w 1969 r.).

Czesław Niemen – ur. 16 lutego 1939 r. w Starych Wasiliszkach k. Nowogródka, zm. 17 stycznia 2004 r. w Warszawie) – polski piosenkarz, kompozytor, multiinstrumentalista i autor tekstów piosenek.. Od 2004 r. imię Czesława Niemena nosi Promenada w Częstochowie i rondo w Bielsku-Białej, a także w Sopocie oraz skwer w centrum Gdańska. 26 maja 2006 r. nadano je Zespołowi Szkół Muzycznych we Włocławku, 31 maja 2008 r. Publicznemu Gimnazjum nr 2 w Strzelcach Opolskich, gdzie odsłonięto także pomnik piosenkarza, 2 czerwca 2009 r. Gimnazjum nr 25 w Warszawie, a 19 listopada 2009 r. Gimnazjum nr 3 w Świebodzinie. Piosenka Niemena Sen o Warszawie od 12 marca 2004 r. jest wykonywana przed każdym spotkaniem Legii Warszawa na Stadionie Wojska Polskiego w Warszawie jako hymn kibiców.

Oprah Winfrey – (ur. 29 stycznia 1954 w Kosciusko, w stanie Missisipi w USA) – amerykańska prezentera telewizyjna i aktorka, miliarderka. Autorka i prowadząca talk-show The Oprah Winfrey Show, zaliczanego do najbardziej znanych i liczących się audycji telewizyjnych USA. Zasięg jej programu oraz wpływ na widzów został uhonorowany przez czasopismo gospodarcze Forbes nadaniem tytułu najbardziej wpływowej i prominentnej kobiety w USA. W 2005 została również umieszczona przez Forbes na 8. miejscu listy najbardziej wpływowych kobiet świata. W 2006 znalazła się już na 3 miejscu tej listy. W 2008 roku Oprah Winfrey, znalazła się na szczycie listy Forbes, największych gwiazd świata. Czasopismo Time zapisało ją na listę 100 najbardziej wpływowych ludzi XX wieku. Czasopismo Life uznało ją za najbardziej wpływową Murzynkę z jej pokolenia. W 2003 r. plebiscyt sieci telewizyjnych uznał ją za najbardziej rozpoznawalną twarz medialną po Supermanie i Elvisie Presleyu.